TÜM YÖNÜİLE STOPAJ

Giriş

Stopaj yoluile Gelir Vergisi matrahının tamamı kayıt altına alınmış olmaktadır . Ödenecek Gelir Vergisinden mahsup imkanı vardır . Stopaj düzenlemesi ile yedi gelir unsurunun tüm matrahı kavranmış olmaktadır .Yazımızda tüm yönleriyle Gelir Vergisinde stopaj işlenmeye çalışılmaktadır .

Vergi Tevkifatı

(3946 sayılı Kanunun 22 nci maddesiyle değişen madde. Yürürlük; 1.1.1994)

Kamu idare ve müesseseleri, iktisadî kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.

1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan faydalananlar hariç), 103 ve 104 üncü maddelere göre,

2. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (4369 sayılı Kanunun 81/C-8 maddesiyle değişen ibare. Yürürlük; 1.1.1999) (Noterlere(1) serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);

a) 18'inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden,

(2009/14592 sayılı B.K.K. ile % 17. Yürürlük; 3.2.2009)(2)

b) Diğerlerinden, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %20. Yürürlük; 3.2.2009)(3)

3. 42 nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak bedellerinden,

(2009/14592 sayılı B.K.K. ile "42 nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara ödenen istihkak bedellerinden % 3" Yürürlük; 3.2.2009)(4)

4. Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklarının satışı dolayısıyla yapılan ödemelerden,

(2009/14592 sayılı B.K.K. ile %20. Yürürlük; 3.2.2009) (4)

5. a) 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden, (5)

b) (5035 Sayılı Kanunun 48/4-d maddesiyle değişen ibare. Geçerlilik; 01.01.2004, Yürürlük; 02.01.2004) Vakıflar (mazbut vakıflar hariç)(6) ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden,(7)

c) Kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden,(8)

(2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1/5 ile;

"a) 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden % 20,

b) Vakıflar (mazbut vakıflar hariç) ve derneklere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara yapılan kira ödemelerinden % 20,"

Yürürlük; 3.2.2009)

6. a) Dağıtılsın veya dağıtılmasın Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 8 inci maddesinin 4 numaralı bendinin;

i) (a), (c) ve (d) bentlerinde yazılı kazançlardan, (9)

ii) (b) alt bendinde yazılı kazançlardan, (9)

b)(4842 sayılı Kanunun 12 nci maddesiyle değişen alt bent. Yürürlük; 24.04.2003)

i) Tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.) (10)

ii) Tam mükellef kurumlar tarafından; dar mükellef gerçek kişilere, dar mükellef kurumlara (Türkiye'de bir işyeri veya daimi temsilci aracılığıyla kâr payı elde edenler hariç) ve gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (Kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.), (10)

iii) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (4) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iradının ana merkeze aktarılan tutarı üzerinden, (11) (12)

(2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1/6 ile;

"a) Tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve gelir vergisinden muaf olanlara dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.) % 15,

b) Tam mükellef kurumlar tarafından; dar mükellef gerçek kişilere ve gelir vergisinden muaf olan dar mükelleflere dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz) % 15,"

Yürürlük; 3.2.2009)

c) (5035 Sayılı Kanunun 49/2 maddesiyle yürürlükten kaldırılan alt bent. Geçerlilik; 01.01.2004, Yürürlük; 02.01.2004)(13)

7- 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (5228 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle değiştirilen parantez içi ibare. Yürürlük; 01.01.2005) (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil) (14)

a) Devlet tahvili faizlerinden, (15)

b) Hazine bonosu faizlerinden, (15)

c) (4369 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle değiştirilen bent. Yürürlük; 29.7.1998) Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresi'nce çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden(16), (15)

d) Nama yazılı tahvil faizlerinden, (17)

e) Hamiline yazılı tahvil faizlerinden, (17)

f) (5582 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle eklenen bent Yürürlük; 06.03.2007) İpotek finansmanı kuruluşları ve konut finansmanı kuruluşları tarafından ihraç edilen ipotekli sermaye piyasası araçlarından elde edilen kâr payı ve faiz gelirlerinden,

g) Diğerlerinden, (17)

(2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1 ile;

"7. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (5) numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil)

a) Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden % 0,

(2011/1854 sayılı BKK ile değişen alt bent) b) Diğerlerinden;

ba) Tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen tahvillerin;

i) Vadesi 1 yıla kadar olanlardan elde edilen faizlerinden % 10,

ii) Vadesi 1 yıl ile 3 yıl arası olanlardan elde edilen faizlerinden % 7,

iii) Vadesi 3 yıl ile 5 yıl arası olanlardan elde edilen faizlerinden % 3,

iv) Vadesi 5 yıl ve daha uzun olanlardan elde edilen faizlerinden %0,

bb) Tam mükellef varlık kiralama şirketleri tarafından yurt dışında ihraç edilen kira sertifikalarının;

i) Vadesi 1 yıla kadar olanlara sağlanan gelirlerden % 10,

ii) Vadesi 1 yıl ile 3 yıl arası olanlara sağlanan gelirlerden % 7,

iii) Vadesi 3 yıl ile 5 yıl arası olanlara sağlanan gelirlerden % 3,

iv) Vadesi 5 yıl ve daha uzun olanlara sağlanan gelirlerden %0,

bc) (ba) ve (bb)'de belirtilenler dışında kalanlar için % 10, (18)"

Yürürlük; 1/1/2006 tarihinden önce ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilen gelirlere uygulanmak üzere, 3.2.2009) (19)

8. Mevduat faizlerinden (5228 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle değiştirilen parantez içi ibare. Yürürlük; 01.01.2005) (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil);(14)

a) Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile özel finans kurumlarınca döviz katılma hesaplarına ödenen kar paylarından, (20)

b) Nama yazılı mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden, (20)

c) Hamiline yazılı mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden, (20)

d) Diğerlerinden, (21)

(2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1 ile;

"8. Mevduat faizlerinden (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil) % 15,"

Yürürlük; 3.2.2009) (22)

9. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 12 numaralı bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (5228 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle değiştirilen parantez içi ibare. Yürürlük; 01.01.2005) (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil) (14)

a) Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kâr paylarından, (23)

b) Kâr ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen kâr paylarından, (23)

c) Özel finans kurumlarınca kâr ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kâr paylarından, (23)

(2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1 ile;

"9. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (12) numaralı bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil) % 15,"

Yürürlük; 3.2.2009) (22)

10. (4369 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle değiştirilen bent. Yürürlük; 29.7.1998)

a) Baş bayiler hariç olmak üzere Milli Piyango İdaresince çıkarılan biletleri satanlar ile diğer kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %20. Yürürlük; 3.2.2009)(24)

b) 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'a göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akdi ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı dolaşmak suretiyle tüketiciye satanlara bu faaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden.(25) (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %20. Yürürlük; 3.2.2009)(26)

11. (4108 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen bent. Yürürlük; 1.8.1995) Çiftçilerden satın alınan ziraî mahsuller ve hizmetler için yapılan ödemelerden;(27)

a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için,

i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınanlar için (2009/14592 sayılı B.K.K. ile % 1. Yürürlük; 3.2.2009)(28),

ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için (2009/14592 sayılı B.K.K. ile % 2. Yürürlük; 3.2.2009)(28),

b) Diğer ziraî mahsuller için,

i) Ticaret borsalarında tescil ettirilerek satın alınan zirai mahsuller için (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %2. Yürürlük; 3.2.2009)(28),

ii) (i) alt bendi dışında kalanlar için (2009/14592 sayılı B.K.K. ile % 4. Yürürlük; 3.2.2009)(28),

c) Ziraî faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için,

i) Orman idaresine veya orman idaresine karşı taahhütte bulunan kurumlara yapılan ormanların ağaçlandırılması, bakımı, kesimi, ürünlerin toplanması, taşınması ve benzeri hizmetler için (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %2. Yürürlük; 3.2.2009)(28),

ii) Diğer hizmetler için (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %4. Yürürlük; 3.2.2009)(28),

d) (4697 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle eklenen bent. Yürürlük; 10.07.2001) Çiftçilere yapılan doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemeleri için, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %0. Yürürlük; 3.2.2009)(29)

12. PTT acenteliği yapanlara, bu faaliyetleri nedeniyle ödenen komisyon bedeli üzerinden, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %20. Yürürlük; 3.2.2009)(30)

13. (4108 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen bent. Yürürlük; 1.8.1995) (4369 sayılı Kanunun 81/C-8 inci maddesiyle değişen ibare. Yürürlük; 1.1.1999) Esnaf muaflığından(31) yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden,(32) (28)

(2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1 ile;

"13. Esnaf muaflığından yararlananlara mal ve hizmet alımları karşılığında yapılan ödemelerden,

a) 9 uncu maddenin birinci fıkrasının (6) numaralı bendinde yer alan emtia bedelleri veya bu emtianın imalinde ödenen hizmet bedelleri üzerinden % 2,

b) Hurda mal alımları için % 2,

c) Diğer mal alımları için % 5,

d) Diğer hizmet alımları (a, b ve c alt bentleri hariç olmak üzere mal ve hizmet bedelinin ayrılamaması hali de bu kapsamdadır) için % 10,"

Yürürlük; 3.2.2009)

14. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 14 numaralı bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (5228 sayılı Kanunun 29 uncu maddesiyle değiştirilen parantez içi ibare. Yürürlük; 01.01.2005) (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil) (14) (33)

(2009/14592 sayılı B.K.K. Madde 1 ile;

"14. 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (14) numaralı bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil) % 15,"

Yürürlük; 3.2.2009) (22)

15. (4697 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle eklenen bent. Yürürlük; 07.10.2001)

a) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (a) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %15. Yürürlük; 3.2.2009)(34)

b) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (b) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %10. Yürürlük; 3.2.2009)(34)

c) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (c) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratlarından, (2009/14592 sayılı B.K.K. ile %5. Yürürlük; 3.2.2009)(34)

% 25 vergi tevkifatı yapılır.

(5615 sayılı Kanunun 6 ncı maddesiyle eklenen bent. Yürürlük; 04.04.2007) Vergilendirme rejiminin, Türk vergi sisteminin sahip olduğu vergilendirme kapasitesi ile en az aynı düzeyde bir vergilendirme imkânı sağlayıp sağlamadığı ve bilgi değişiminde bulunup bulunmadığı hususu da göz önünde bulundurulmak suretiyle, Bakanlar Kurulunca ilan edilecek ülkelerde yerleşik veya faaliyette bulunanlara (Türkiye'de yerleşik olanların bu ülkelerde bulunan işyerleri dahil) nakden veya hesaben yapılan veya tahakkuk ettirilen her türlü ödemeler üzerinden, bu ödemelerin verginin konusuna girip girmediğine veya ödeme yapılanın mükellef olup olmadığına bakılmaksızın % 30 oranında vergi kesintisi yapılır. Emsaline uygun fiyatlarla satın alınan mal ve iştirak hisseleri için yapılan ödemeler, emsaline uygun fiyatlarla, deniz ve hava ulaştırma araçlarının kiralanması için yapılan ödemeler ile yapılan işin tamamlanabilmesi bakımından zorunluluk arz eden geçiş ücreti, liman ücreti gibi ödemeler üzerinden yapılacak kesinti oranını; her bir ödeme türü, faaliyet konusu ya da sektör itibarıyla ayrı ayrı belirlemeye, sıfıra kadar indirmeye veya kanunî seviyesine kadar getirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Yurt dışındaki finans kuruluşlarından temin edilen borçlanmalara ilişkin anapara, faiz ve kâr payı ödemeleri ile sigorta ve reasürans ödemeleri üzerinden bu fıkra uyarınca vergi kesintisi yapılmaz.

Tüccar, serbest meslek erbabı ve çiftçilerin yukarıdaki hükümlere göre yapacakları tevkifat; ticari, mesleki ve zirai işleriyle ilgili ödemelerine münhasırdır.

Yukarıdaki bentlerde yazılı vergi tevkifatının yapılmasında 96 ncı madde hükmü göz önünde tutulur.

(4842 sayılı Kanunun 12 nci maddesiyle değişen fıkra. Yürürlük; 24.04.2003) Bu maddenin (6) numaralı bendinin (a) alt bendine göre üzerinden vergi tevkifatı yapılan kurum kazancından kâr payı alanlara, tevkif suretiyle alınan vergi red ve iade olunmaz.(35)

Bakanlar Kurulu, bu maddede yer alan tevkifat nispetini, her bir ödeme ve gelir için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkilidir. Bu yetki;

- Tam ve dar mükellefler ile gerçek ve tüzel kişiler itibariyle,

- (4761 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle değişen ibare. Yürürlük; 01.07.2002) 6, 7, 8 ve 9 numaralı bentlerde yer alan kazanç ve iratlardan; mevduat veya menkul kıymetin vadesi, menkul kıymetlerin türleri ile bankalar ve 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan aracı kurumlar arasındaki borsa para piyasasında değerlendirilen paralara ödenen faizler için,(36)

- 6 numaralı bendin (b) alt bendinde yer alan menkul sermaye iratları kapsamına giren Devlet tahvili, Hazine bonosu faizleri ve Toplu Konut İdaresi ile Kamu Ortaklığı İdaresi'nce çıkartılan menkul kıymetlerin gelirlerine isabet eden kısım için (bu kısım, bu faiz ve gelirlerin toplam kurum hasılatı içindeki payına göre hesaplanır),

- (4108 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen alt bent. Yürürlük; 1.8.1995) 11 numaralı bent gereğince zirai mahsul bedelleri üzerinden yapılacak vergi tevkifatında, zirai mahsulün ticaret borsalarında tescil ettirilerek satılıp satılmadığına veya destekleme kapsamında alım yapan kurumlar ile diğerlerine, zirai faaliyet kapsamında ifa edilen hizmetler için de faaliyetin türü ve niteliğine, münhasıran zirai alet ve makinalarla verilen hizmetlere veya zirai işletmenin başka kişilerin işlerinde kullandırılmak suretiyle yapılmasına göre,(37)

- (4108 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen alt bent. Yürürlük; 1.8.1995) 13 numaralı bentte yer alan ödemelerde ödeme yapılan kişilerin mükellef olup olmadıklarına, ödemenin konusunun emtia veya hizmet alımı, emtia ve hizmet alımının birlikte olmasına, iş grupları, iş nev'ileri, sektörler ve emtia gruplarına göre,(38)

Farklı oranlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir.

Bakanlar Kurulu, bu maddede yer alan tevkifat nispetini, kara, deniz ve hava ulaştırması işiyle iştigal eden dar mükellefler için, ülkeler itibariyle ve karşılıklı olmak şartıyla, ayrı ayrı veya topluca sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkilidir.

(4761 sayılı Kanunun 2 nci maddesiyle eklenen fıkra. Yürürlük; 01.07.2002) Maliye Bakanlığı, vergiye tâbi işlemlere taraf veya aracı olanları verginin ödenmesinden sorumlu tutabilir.

DİPNOTLAR

(1) (Değişmeden önceki şekli) 69 uncu maddede yazılı olanlara ve noterlere

(2) Önceki hadler için;99/13230, 93/5148, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız

(3) Önceki hadler için; 99/13646, 99/13623, 93/5148, 2003/6577, 2006/11449 sayılı B.K.K.'lara bakınız.

(4) Önceki hadler için; 93/5148, 2003/6577, 2006/11449 sayılı B.K.K.'lara bakınız

(5) Önceki hadler için; 99/13646, 99/12623, 96/8955, 95/6529, 93/5148, 2003/6577, 2006/11449 sayılı B.K.K.'lara bakınız.

(6) (Değişmeden önceki şekli)Vakıflar

(7) Önceki hadler için; 95/6424, 93/5148, 2003/6577, 2006/11449 sayılı B.K.K.'lara bakınız.

(8) Önceki hadler için; 96/8955, 95/6429, 93/5148, 2003/6577, 2006/11449 sayılı B.K.K.'lara bakınız. (Kurumlar için bakınız; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrası ile aynı Kanunun 15 ve 30 uncu maddeleri uyarınca yayımlanan 2009/14593 ve 2009/14594 sayılı B.K.K.'ları.)

(9) Önceki hadler için; 93/5148, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız (Kurumlar için bakınız; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrası ile aynı Kanunun 15 ve 30 uncu maddeleri uyarınca yayımlanan 2009/14593 ve 2009/14594 sayılı B.K.K.'ları.)

(10) Önceki hadler için; 2003/5590, 2003/6577, 2006/10731 sayılı B.K.K.'lara bakınız

(11) Önceki hadler için; 2003/5590, 2003/6577, 2006/10731 sayılı B.K.K.'lara bakınız (Kurumlar için bakınız; 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrası ile aynı Kanunun 15 ve 30 uncu maddeleri uyarınca yayımlanan 2009/14593 ve 2009/14594 sayılı B.K.K.'ları.)

(12) (Değişmeden önceki şekli)

b) (4369 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle, 1999 hesap dönemi kurum kazançlarından başlamak üzere değişen bent. Yürürlük; 01.01.1999) ,

i) Kurumlar vergisinden istisna kazançlara isabet eden kısım düşüldükten sonra, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 1, 2 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı kar paylarından (Karın sermayeye ilavesi kar dağıtımı sayılmaz.) (kurumlar ile gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve muaf olanlara ödenenler dahil),

1) Halka açık anonim şirketlerde, (99/13230 sayılı B.K.K. ile %5. Geçerlilik; 1.9.1999, Yürürlük; 25.8.1999)(Önceki hadler için, 93/5148 sayılı B.K.K. ile %10.)

2) Diğerlerinde, (99/13230 sayılı B.K.K. ile %15. Geçerlilik; 1.9.1999, Yürürlük; 25.8.1999) (Önceki hadler için 99/13230 sayılı B.K.K. ile %15, 95/7593, 93/5148 sayılı B.K.K.'lar ile %20.)

ii) (4605 sayılı Kanunun 4 üncü maddesiyle değişen bent. Yürürlük; 30.11.2000) Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin (1) numaralı bendinde yer alan iştirak kazançları istisnasından yararlanan kazançlar hariç, yatırım indirimi istisnasından yararlanan kazançlar dahil olmak üzere; dağıtılsın dağıtılmasın, kurumlar vergisine tabi kurumların, kurumlar vergisinden müstesna kazanç ve iratlarından (İstisna uygulamasının zarar doğurması halinde bu zarara isabet eden tevkifat, istisnadan kaynaklanan zararın indirildiği dönemde yapılır. Tevkifat uygulamasında mahsup edilen zarar tutarının öncelikle istisna uygulamasından kaynaklandığı kabul edilir.), [(Değişmeden önceki şekli) Dağıtılsın dağıtılmasın kurumlar vergisine tabi kurumların, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 1 numaralı bendi dışında kalan kurumlar vergisinden müstesna kazanç ve iratlarından,] (2000/1689 sayılı B.K.K. ile %18. Yürürlük; 8.12.2000) (Önceki hadler için 99/13230 sayılı B.K.K. ile %15, 95/7593, 93/5148 sayılı B.K.K.'lar ile %20.)

iii) Dağıtılsın dağıtılmasın Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 4 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından indirim ve istisnalar düşüldükten sonra kalan kısmından, (99/13230 sayılı B.K.K. ile %15. Geçerlilik; 1.9.1999, Yürürlük; 25.8.1999)(Önceki hadler için, 93/5148 sayılı B.K.K. ile %20.)

Bu alt bendin (i) ve (ii) alt bentleri uyarınca yapılan tevkifat, beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edilemez.

(13) (Kaldırılmadan önceki şekli)

c) (4369 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle eklenen alt bent. Yürürlük; 1.1.1999) Vakıflar ve derneklerin (kanunla kurulan dernek ve vakıflar ile sendikalar, meslek odaları ve bunların üst kuruluşları, borsalar ve siyasi partiler hariç), iktisadi işletmelerinden elde edilenler dışında kalan ve tevkifata tabi tutulmamış olan her türlü gelirlerinden (dernek ve vakıflara kuruluşları sırasında tahsis edilen sermaye, üyelerine emeklilik aylık ve ikramiyesi vermek üzere çalışan vakıfların aidat gelirleri hariç, sıfır oranlı tevkifata tabi tutulmuş gelirleri ile bağış ve yardımlar dahil);

i - Bakanlar Kurulu'nca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu menfaatlerine yararlı sayılan dernekler için (Bu bent gereğince yapılan tevkifat binde birden fazla olamaz) (2003/6577 sayılı B.K.K. ile %0. Yürürlük; 1.1.2004)

ii - Diğer vakıf ve dernekler için (Bu bent gereğince yapılan tevkifat yüzde birden fazla olamaz),

(2003/6577 sayılı B.K.K. ile %0. Yürürlük; 1.1.2004) (Önceki hadler için; 98/12225 sayılı B.K.K.'ya bakınız.)

(14) (Değiştirilmeden önceki şekli) (4369 sayılı Kanunun 48 inci maddesiyle değiştirilen parentez içi hüküm. Yürürlük; 29.7.1998) (Kanunla kurulan dernek ve vakıflar ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar meslek örgütleri ve bunların üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar ile tam mükellef kurumlara ödenenler dahil)

(15) Önceki hadler için; 98/11794, 97/14121, 96/8955, 96/8635, 94/5255, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız.

(16) (Değiştirilmeden önceki şekli) c) Toplu Konut İdaresi ile Kamu Ortaklığı İdaresince çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden

(17) Önceki hadler için; 96/8955, 96/8635, 94/5255, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız.

(18) Önceki hadler için; 2009/14592 sayılı B.K.K.'da değişiklik yapan 2010/1182 ve 2011/1854 sayılı B.K.K.'lara bakınız.

(19) (Bakınız; Gelir Vergisi Kanununun geçici 67 nci maddesi uyarınca yayımlanan 2006/10731, 2008/14272, 2009/14580, 2010/926 sayılı B.K.K.'ları; Kurumlar için, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrası ile aynı Kanunun 15 ve 30 uncu maddeleri uyarınca yayımlanan 2009/14593 ve 2009/14594 sayılı B.K.K.'ları.)

(20) Önceki hadler için; 2001/2847, 2000/1713, 99/13646, 99/13230, 96/8955, 2000/1713, 2001/2847, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız.

(21) Önceki hadler için; 96/8955, 98/11465, 98/11593, 2002/4369, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız.

(22) (Bakınız; Gelir Vergisi Kanununun geçici 67/5 maddesi; kurumlar için, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun geçici 1 inci maddesinin birinci fıkrası ile aynı Kanunun 15 ve 30 uncu maddeleri uyarınca yayımlanan 2009/14593 ve 2009/14594 sayılı B.K.K.'ları.)

(23) Önceki hadler için; 96/8955, 99/13230, 99/13646, 2000/1713, 2001/2847, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız.

(24) Önceki hadler için; 99/13230, 99/12623, 98/11601, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız

(25) (4369 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli) 10. (4108 sayılı Kanunun 23 üncü maddesiyle değişen bent. Yürürlük; 1.8.1995) Başbayiler hariç olmak üzere Millî Piyango İdaresince çıkartılan biletleri satanlar ile diğer kişilerce çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden (95/7137 sayılı B.K.K. ile % 20) Bu bent kapsamına giren, ödemeler hakkında 13 numaralı bent hükümleri uygulanmaz.

(4108 sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli) 10. Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak milli piyango bileti satanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden, (93/5148 sayılı B.K.K. ile % 25)

(26) Önceki hadler için; 99/13230, 98/11601, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız

(27) (Değişmeden önceki şekli) 11-Çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller için yapılan ödemelerden;
a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için,

b) Diğer zirai mahsuller için,

(28) Önceki hadler için; 95/7137, 93/5148, 2003/6577, 2005/9266, 2006/11449 sayılı B.K.K.'lara bakınız

(29) Önceki hadler için; 2001/2839, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız

(30) Önceki hadler için; 93/5148, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız

(31) (Değişmeden önceki şekli) Götürü usule tabi olan ticaret ve serbest meslek erbabı ile esnaf muaflığından

(32) (Değişmeden önceki şekli) 13. Götürü usule tabi olan ticaret ve serbest meslek erbabına, esnaf muaflığından yararlananlara ve diğer kişilere mal ve hizmet alımları için gider pusulası karşılığında yapılan ödemelerden,

a) Mal alımları için (93/5148 sayılı B.K.K. ile % 5. Yürürlük; 1.1.1994),

b) Hizmet alımları (mal ve hizmet bedelinin ayrılmaması hali de bu kapsamdadır) (93/5148 sayılı B.K.K. ile % 10. Yürürlük; 1.1.1994)

(33) Önceki hadler için; 94/5255, 97/10421, 99/13230, 99/13646, 2000/1713, 2001/2847, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız

(34) Önceki hadler için; 2002/5000, 2003/6577 sayılı B.K.K.'lara bakınız

(35) (Değişmeden önceki şekli) Bu maddenin 6 numaralı bendinin (a) ve (b) alt bentlerine göre üzerinden vergi tevkifatı yapılan kurum kazancından kâr payı alanlara, tevkif suretiyle alınan vergi red ve iade olunmaz.

(36) (Değişmeden önceki şekli) 6, 7, 8 ve 9 numaralı bentlerde yer alan kazanç ve iratlardan, mevduat veya menkul kıymetin vadesi ve menkul kıymetlerin türlerine göre,

(37) (Değişmeden önceki şekli) 11 numaralı bent gereğince ziraî mahsul bedelleri üzerinden yapılacak vergi tevkifatında, zirai mahsulün ticaret borsalarında tescil ettirilerek satılıp satılmadığını veya destekleme kapsamında alım yapan kurumlar ile diğerlerine göre.

(38) (Değişmeden önceki şekli) 13 numaralı bentte yer alan ödemelerde ödeme yapılan kişilerin mükellef olup olmadıklarına veya ödemenin konusunun emtia veya hizmet alımı emtia ve hizmet alımının birlikte olmasına göre

Tevkifata Tabi Olmayan Ücretler

Aşağıda yazılı hizmet erbabının ücretleri hakkında vergi tevkif usulü cari olmaz:

1. Ücretlerini yabancı bir memleketteki işverenden doğrudan doğruya alan hizmet erbabı

2. 16'ncı maddede yazılı istisnadan faydalanmayan yabancı elçilik ve konsolosluk memur ve hizmetlileri;

3. Maliye Bakanlığı'nca yıllık beyanname ile bildirilmesinde zaruret görülen ödemeler

Bunlar gelirlerini, bu kısmın 2'nci bölümündeki hükümlere göre, yıllık beyanname ile bildirirler

Vergi Tevkifatında Uyulacak Esaslar

(2772 sayılı Kanunun 11'inci maddesiyle değişen madde) Vergi tevkifatı, 94'üncü madde kapsamına giren nakten veya hesaben yapılan ödemelere uygulanır. Bu maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü kayıt ve işlemleri ifade eder.

Vergi tevkifatı, ücretler dışında kalan ödemelerde gayrisafi tutarlar üzerinden yapılır. Kesilmesi gereken verginin ödemeyi yapan tarafından üstlenilmesi halinde bu vergi, bilfiil ödenen miktar ile ödemeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanır

Vergi Tevkifatının Gösterilmesi

İşverenler, hizmet erbabına ödedikleri ücretlerden 94'üncü madde gereğince yaptıkları vergi tevkifatını Vergi Usul Kanunu'nda yazılı ücret bordrosunda veya bordro yerine geçen diğer kayıtlarda göstermeye mecburdurlar.

(2574 sayılı Kanunun 21'inci maddesiyle değişen fıkra) 94'üncü maddede yazılı ödemelerden yapılan vergi tevkifatı, vergi kesenin kayıt ve hesaplarında ayrıca gösterilir.

(2574 sayılı Kanunun 21'inci maddesiyle değişen fıkra) 94'üncü maddede yazılı mevduat faizlerinden yapılan vergi tevkifatı takvim yılının sonunda mevduat hesabı yılı içinde kapatılmışsa, hesabın kapatıldığı tarihte vergi kesenin kayıt ve hesaplarında gösterilir

Muhtasar Beyannamenin Verilme Zamanı

2772 sayılı Kanunun 12'nci maddesiyle değişen madde) 94'üncü madde gereğince vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanlar bir ay içinde yaptıkları ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri karlar ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri (5615 Sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle değişen ibare. Yürürlük:04.04.2007) ertesi ayın yirmiüçüncü günü akşamına kadar(4), ödeme veya tahakkukun yapıldığı yerin bağlı olduğu vergi dairesine bildirmeye mecburdurlar. Yıl sonlarında tahakkuk ettirilen mevduat faizlerinden kesilecek vergilerin bildirilmesi için bu süre bir ay uzatılır.

Aynı belediye hudutları içinde muhtelif yerlerde yapılan ödeme ve tahakkuklar ile bunlara ait vergilerin bir merkezden bildirilmesi caizdir.

(3505 sayılı Kanunun 14'üncü maddesiyle değişen fıkra) Ziraî ürün bedelleri üzerinden tevkifat yapanlar hariç olmak üzere, çalıştırdıkları hizmet erbabı sayısı 10 ve daha az olanlar, 94'üncü maddeye göre yapacakları tevkifatla ilgili muhtasar beyannamelerini, bağlı bulundukları vergi dairesine önceden bildirmek şartıyla her ay yerine (5615 Sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle değişen ibare. Yürürlük:04.04.2007)Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının yirmiüçüncü günü akşamına kadar(5) verebilirler(3)

(1) (Değişmeden önceki şekli) (4842 sayılı Kanunun 36/1-b maddesiyle değişen ibare. Yürülük;01.01.2004) ertesi ayın yirmiüçüncü günü akşamına kadar(x)
(X) (Değişmeden önceki şekli ) ertesi ayın yirminci günü akşamına kadar
(2) (5035 Sayılı Kanunla değişmeden önceki şekli) (4842 sayılı Kanunun 36/1-b maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 01.01.2004)Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının yirmiüçüncü günü akşamına kadar verebilirler.(x)
(x)( 4842 sayılı Kanunla değişmeden önceki ibare) Şubat, Mayıs, Ağustos ve Kasım aylarının 20'nci günü
(3) (Değişmeden öneki şekli) Çalıştırdıkları hizmet erbabının sayısı yirmi ve daha az olan işverenler, 94'üncü maddeye göre yapacakları bilcümle tevkifatla ilgili muhtasar beyannamelerini, bağlı oldukları vergi dairesine evvelden bildirmek ;şartıyla her ay yerine Şubat, Mayıs, Ağustos ve Kasım aylarının 20'nci günü akşamına kadar verebilirler.

(4) (Değişmeden önceki şekli) ertesi ayın yirminci günü akşamına kadar

(5) (Değişmeden önceki şekli) Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarının yirminci günü akşamına kadar

Muhtasar Beyannamenin Muhteviyatı

(5838 sayılı Kanunla değişen madde) Muhtasar beyannamenin şekil, içerik ve ekleri ile üçer aylık verilen beyannamelerin dönemini aylık olarak belirlemeye ve tevkifat konuları itibarıyla ayrı ayrı beyanname verme mecburiyeti getirmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.*

*Değişmen önceki şekli (5615 sayılı Kanunla değişen madde Yürürlük; 04.04.2007)Muhtasar beyannamenin şekil, içerik ve eklerini belirlemeye ve tevkifat konuları itibarıyla ayrı ayrı beyanname verme mecburiyeti getirmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir

Muhtasar Beyanname Verilmeyecek Haller

Genel bütçeye dahil idare ve müesseseler yaptıkları vergi tevkifatı için beyanname vermezler

Vergi Tevkifatının Yatırılması

(4108 sayılı Kanunun 25'inci maddesiyle değişen madde Geçerlilik; 1.1.1995 Yürürlük : 2.6.1995) 94'üncü madde gereğince yapılan vergi tevkifatı, vergi kesenler tarafından (5035 Sayılı Kanunun 48/4-f maddesiyle değişen ibare. Geçerlilik:01.01.2004; Yürürlük:02.01.2004) beyanname verecekleri ayın yirmialtıncı günü akşamına kadar(*) bağlı bulundukları vergi dairesine yatırılır.(4842 sayılı Kanunun 37/1-g maddesiyle cümle yürürlükten kaldırılmıştır

Vergi Tevkifatının Mahsubu

Yıllık beyannamede gösterilen gelire dahil kazanç ve iratlardan (4369 sayılı Kanunun 81/C-12 maddesiyle değişen ibare Yürürlük; 1.1.1999) bu kanuna göre kesilmiş(*) bulunan vergiler, beyanname üzerinden hesaplanan Gelir Vergisi'nden mahsubedilir.

(2361 sayılı Kanunun 84'üncü maddesiyle değişen fıkra) Mahsubu yapılan miktar (4369 sayılı Kanunun 82/3-l maddesiyle kaldırılan parantez içi hüküm Yürürlük; 1.1.1999)(**) Gelir Vergisi'nden fazla olduğu takdirde aradaki fark vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine red ve iade olunur.

(5035 Sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle eklenen fıkra;Geçerlilik;01.01.2004, Yürürlük:02.01.2004)Maliye Bakanlığı; iadeyi mahsuben veya nakden yaptırmaya, inceleme raporuna, yeminli mali müşavir raporuna veya teminata bağlamaya ve iade için aranılacak belgeleri belirlemeye yetkilidir.

(5035 Sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle eklenen fıkra;Geçerlilik;01.01.2004, Yürürlük:02.01.2004)Bu yetki; kazanç türlerine, iade şekillerine, geliri elde edenin veya ödemeyi yapanın hukuki statüsüne göre ayrı ayrı kullanılabileceği gibi belli hadler çerçevesinde de kullanılabilir.

(5035 Sayılı Kanunun 15 inci maddesiyle eklenen fıkra;Geçerlilik;01.01.2004, Yürürlük:02.01.2004)Mahsuben iade işlemi, aranan tüm belgelerin tamamlanması koşuluyla, yıllık gelir vergisi beyannamesinin verildiği tarih itibarıyla yapılır. İkmalen veya resen yapılan tarhiyatlarda mahsup işlemi, mahsup talebine ilişkin dilekçe ve eklerinin eksiksiz olarak vergi dairesi kayıtlarına girdiği tarih esas alınarak yapılır. Aranan belgelerin tamamlanması aşamasında yapılan tahsilatlar yönünden düzeltme yapılmaz.

(5615 Sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle eklenen fıkra;Geçerlilik;01.01.2007, Yürürlük:04.04.2007)Kontrol edilen yabancı kurumlara yapılan ödemeler üzerinden 94 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca kesilen vergiler, Türkiye'de yıllık beyannameyle bildirilen kontrol edilen yabancı kurum kârı üzerinden hesaplanacak gelir vergisinden mahsup edilebilir. Mahsup edilecek vergi, kontrol edilen yabancı kurumun bu ödemelerden kaynaklanan kazancına isabet eden gelir vergisinden fazla olamaz

Adnan UYAR

VERGİMÜFETTİŞİ